Trening mentalny i gry planszowe

Dom. Szkoła. Trening. Tak zazwyczaj wyglądał schemat dnia młodego sportowca. Pandemia koronawirusa sprawiła, że okresowo, więcej czasu spędzaliśmy w domu. Jak skutecznie zarządzać czasem, który wcześniej był wypełniony? Co robić z dzieckiem w domu?

Doświadczyliśmy czasów, w których kuby zmuszone były zawiesić treningi, obiekty sportowe zostały zamknięte, a imprezy sportowe zostały odwołane. Obecny okres stanowi nie lada wyzwanie dla dzieci, ale także ich rodziców. Czas, który dzieci spędzają w domu nie musi być stracony. Może być szansą na doskonalenie umiejętności mentalnych, które przydadzą się w sporcie i w codziennym funkcjonowaniu.

Pracując ze sportowcami pomagam im zbudować świadomość, że są rzeczy, które jesteśmy w stanie kontrolować i te, które są poza naszym wpływem. Zrozumienie tego pomaga zaakceptować wydarzenia. Bez dwóch zdań na obecną sytuację związaną z rozprzestrzenianiem się wirusa nie mamy wpływu. W 100% mamy z kolei wpływ na to, jak efektywnie wykorzystamy właśnie ten czas.

Czas na trening mentalny w domu!

Rzeczywistość, w której znaleźli się młodzi sportowcy, nie należy do najłatwiejszych. Pojawia się niepewność, lęk, smutek i złość. Oczywistym jest, że to, co nieznane wywołuje obawę, a w tej chwili nie mamy zupełnej kontroli i nie jesteśmy w stanie przewidzieć tego, co się wydarzy. Całkowita koncentracja na tej sytuacji i na rzeczach, które nie zależą od zawodnika jest niepotrzebną stratą energii i czasu.

W związku z tym, na czym skupić swoją uwagę? Jak wykorzystać ten czas, aby udoskonalić swoje umiejętności mentalne? Trening mentalny w domu jest możliwy i realny do wykonania. Jednym ze sposobów, który wykorzystuję także w pracy ze sportowcami w gabinecie są gry planszowe!

Na rynku dostępnych jest bardzo wiele rozmaitych gier, które można dobrać praktycznie do każdej okazji. Celowy wybór gry może mieć korzystny wpływ na wychowanie i nauczanie dziecka, ponieważ planszówki, obok tego, że dostarczają masy zabawy, także edukują. W artykule zaprezentowane zostaną te, które pomagają ćwiczyć konkretne umiejętności mentalne: koncentrację uwagi, spostrzegawczość i szybkość reakcji, pamięć, planowanie i myślenie logiczne, regulację emocji, pewność siebie, kreatywność, komunikację i relaksację. Te umiejętności są uniwersalne i zaprocentują w przyszłości, niezależnie od tego, czy nasze pociechy pozostaną w sporcie, czy też nie.

Koncentracja uwagi

Zdolność skupienia uwagi na konkretnym obiekcie, przy jednoczesnym eliminowaniu bodźców przeszkadzających lub niepotrzebnych w wykonaniu jakiegoś zadania, traktuje się jako nadrzędną umiejętnością psychologiczną, gdyż do pewnego stopnia kieruje wszystkimi pozostałymi. W trakcie rywalizacji sportowej u zawodnika mogą wystąpić procesy związane z selektywnością uwagi, podzielnością uwagi, przedłużeniem koncentracji, a także przerzutnością uwagi. Ważnymi składnikami w procesach uwagi odnoszących się do aktywności fizycznej są także czujność i przeszukiwanie. Zdecydowanie korzystne jest to, aby zawodnik potrafił na zawołanie wchodzić w stan koncentracji i utrzymywał go jak najdłużej nie zwracając uwagi na dystraktory, które mogą pojawić się w jego otoczeniu i wpłynąć na ostateczny wynik.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Jenga, Uno, Mistakos, Warcaby, Spadające małpki

Polecam: Suspend (bierki 3D)

Suspend (bierki 3D) jest podobna do Jengi, ale w Suspend bierki przybierają postać ruchomej, przestrzennej konstrukcji przypominającej rzeźbę nowoczesną. Zadanie polega na tym, aby układać metalowe elementy, tak by nie spadły i nie zburzyły całej konstrukcji. Gra ta jest bardzo nieprzewidywalna, co sprawia, że należy zachować wysoki poziom koncentracji od początku do końca.

Spostrzegawczość i szybkość reakcji

Spostrzegawczość polega na zdolności do wyróżniania przedmiotów, dźwięków, obrazów, które są nam potrzebne do wykonania określonego zadania. Refleks jest kluczowym składnikiem przygotowania sportowca. Umożliwia on szybkie zainicjowanie i wykonanie celowej czynności w odpowiedzi na określony bodziec. Niezwykle przydatna umiejętność w wielu dyscyplinach sportowych. Im szybciej jesteś w stanie zareagować na ruch przeciwnika, tym bardziej zwiększasz swoje szanse na odniesienie końcowego sukcesu. Wraz ze wzrostem spostrzegawczości rozwija się chociażby orientacja przestrzenna i pamięć wzrokowa.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Dobble, 5 sekund, Pictureka, Duuuszki, Kto to zrobił?

Polecam: Jungle Speed

Gra doskonali spostrzegawczość, a także ćwiczy czas reakcji, ponieważ celem gry jest jak najszybsze pozbycie się swoich kart, ale żeby to zrobić, należy w odpowiednim momencie złapać drewniany totem. Zawodnicy odsłaniają po jednej karcie, kładąc ją kolejno jedna na drugiej co turę. Do pojedynku dochodzi wtedy, kiedy dwoje graczy ma jednakowe karty… zatem po pierwsze należy to zauważyć, a po drugie jak najszybciej złapać totem.

Pamięć

Regularne stymulowanie mózgu sprzyja treningowi pamięci. Chcemy, aby zawodnik pamiętał o wszystkich kluczowych aspektach podczas meczu, na przykład technice wykonania uderzenia lub konkretnych ustawieniach taktycznych. Pamięć odgrywa dużą rolę także w innych obszarach życia m.in. w edukacji, zapamiętywaniu materiału szkolnego, sprzyja również uczeniu się języków obcych.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Memory, Cortex, Dumel Discovery – Mistrz Pamięci, Time’s Up, Polska Luxtorpeda

Polecam: Brainbox

W pudełku znajduje się bardzo ładnie zrobiona plansza oraz 160 kart podzielonych na 8 kategorii. Zadanie polega na uważnym patrzeniu na wybraną przez siebie kartę przez zaledwie 10 sekund. Po upływie tego czasu, uczestnik rzuca kością i musi odpowiedzieć na wskazane pytanie! Gra wydaje się niezbyt skomplikowana, ale radości jest co nie miara. Kto wykaże się najlepszą pamięcią i zdobędzie kartę z każdej kategorii wygrywa. Oprócz ćwiczenia pamięci, dodatkowym walorem jest aspekt edukacyjny, albowiem można się dowiedzieć chociażby jaką wysokość ma piłkarska bramka, kto napisał Romeo i Julię lub w którym roku zmarł Leonardo da Vinci oraz wiele, wiele innych ciekawostek.

Planowanie i myślenie logiczne

Logiczne myślenie sprawia, że jesteśmy w stanie wybierać, podejmować decyzje, odróżniać to, co prawidłowe, od tego, co nieprawidłowe. Ponadto, zdolność ta pomaga nam w skutecznym rozwiązywaniu zadań i problemów, zarówno szkolnych, prywatnych, jak i sportowych. Umiejętności planowania i logicznego myślenia wiążą się z podejmowaniem decyzji, dostrzeganiem przyczyn i skutków, przewidywaniem konsekwencji i określaniem celów, które pragnie się zrealizować.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Szachy, Domino, Digit, SuperFarmer, Kolejka

Polecam: Ubongo

Czy wiesz, że ,,Ubongo” w języku suahili oznacza ,,mózg”? Dlatego planszówka ta powoduje, że trzeba się dobrze nakombinować i wykorzystać swoje szare komórki. Gra przykuwa uwagę, posiada proste zasady, a rozgrywka toczy się błyskawicznie. Zasady gry są przejrzyste: gracz otrzymuje jedną z planszetek, a nietypowa kostka z afrykańskimi symbolami wskazuje, którą z łamigłówek należy rozwiązać. Gracz, który w ciągu 30 sekund ułoży kolorową mozaikę zakrywając wszystkie swoje białe pole wygrywa. Jest to niebywale atrakcyjny sposób na wspomaganie logiczne myślenia.

Regulacja emocji

W dużym uproszczeniu można napisać, że emocje to subiektywne nastawienie do sytuacji, które jest zależne od różnych czynników i w otoczeniu, i tych stworzonych w naszym umyśle. Regulowanie procesów emocjonalnych ma znaczenie w psychologii sportu, chociażby poprzez poznanie właściwych metod na radzenie sobie ze złością, lub naukę doświadczania poczucia szczęścia we właściwych momentach rywalizacji (nadmierna ekscytacja może przynieść więcej szkody niż pożytku np. prowadzi do zawężenia pola koncentracji). Zdaję sobie również sprawę, że obecna sytuacja konfrontuje nas raczej z nieprzyjemnymi doznaniami ale, to może być też właściwy czas na rozmowę o emocjach, a w tym celu można wykorzystać gry planszowe. Dostępne planszówki bazują w dużej mierze na tym, by nauczyć się emocje nazywać, rozpoznawać je u siebie i u innych, poznając również kanały komunikacyjne (werbalne i niewerbalne) jakimi można je wyrażać. To bardzo ważny krok, który można zrobić w domu, aby zbudować w dziecku świadomość rozpoznawania emocji.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Gra edukacyjna – Emotki, Wyraź to!, Gra na emocjach, Emocje – nazywam, rozumiem, wyrażam, Feelinks

Polecam: Emocje. Gra planszowa

Jeśli można połączyć naukę i zabawę, to ta planszówka jest tego bardzo dobrym przykładem. Dzięki niej dzieci są w stanie nauczyć się rozróżniać emocje, zapanować nad nimi, jak też zrozumieć, że inni też je odczuwają. Gra w przystępny sposób pomaga w poznaniu swoich doświadczeń emocjonalnych, to dobra mieszanka zabawy i psychologii, dla dzieci i dorosłych.

Pewność siebie

Zdefiniować pewność siebie można, jako przekonanie człowieka o własnych umiejętnościach, za sprawą których jest on w stanie uczynić wszystko, aby sprostać stojącemu przed nim zadaniu. Sportowcy powinni mieć świadomość, że pewność siebie nie leży wcale w rękach przypadku i jest równie ważna, co umiejętności sportowe. Doskonalić tę umiejętność można stawiając czoła wyzwaniom. Gry planszowe za sprawą pomyślnych rozwiązań, odnoszonych zwycięstw lub prezentacji swoich mocnych stron, stanowią bardzo dobrą metodę na zbudowanie poczucia zadowolenia z własnej osoby i swoich dokonań.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Kalambury, Poker, Ryzyk Fizyk, Tajniacy, Powiedz to

Polecam: Activity Junior

Gra edukacyjna, której celem jest odgadnięcie hasła (w języku polskim oraz angielskim). Można je pokazać na trzy sposoby: narysować, opisać słowami lub zaprezentować za pomocą gestykulacji (pantomimy). Wersja ,,Junior” pomaga dzieciom zaprezentować swoje umiejętności i wzmocnić poczucie sprawstwa. Z uwagi na optymalny poziom trudności, gra sprawia, że dzieci angażują się w kolejne rundy, nabierają wiary w swoje możliwości prezentowania i odgadywania haseł. Niewątpliwym atutem tej planszówki jest również to, że uczestnicy mogą rozwijać wyobraźnię, płynność wypowiedzi i rozbudowują słownictwo, a co więcej aktywizują się do aktywności fizycznej.

Kreatywność

To zdolność człowieka do w miarę częstego generowania nowych i wartościowych w skali indywidualnej lub powszechnej wytworów takich jak: idee, metody działania, nowe pomysły rozwiązywania problemów, tworzenia nowych zagrań. W sporcie kreatywność może polegać na szybszym diagnozowaniu sytuacji (np. na boisku), tworzeniu rozwiązań, a w głównej mierze poszukiwaniu takiej strategii, która będzie w pełni optymalna i efektywna. Poza tym, to także próbowanie nowych działań, bądź zaprzestanie tych, których przeciwnik może się spodziewać. Wszystko po to, aby zaskoczyć rywala i przełamać dotychczasowy schemat zagrań, manewrów czy uderzeń.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Gęby, Domek, Story Cubes, Pamiętne historie, Mafia

Polecam: Dixit

Dixit to przede wszystkim bardzo ładne, z należytą starannością wykonane karty (do wersji podstawowej można dokupić dodatki, które urozmaicą zabawę). Celem gry jest opisywanie skojarzeń przy odkrywaniu kart. Wydaje się proste? Być może, ale obrazy na kartach nie są jednoznaczne. I to sprawia, że działa nasza kreatywność, albowiem dla każdego z nas mogą one kojarzyć się z zupełnie różnymi rzeczami. Karty spokojnie można wykorzystać w inny sposób, nie trzymając się reguł, wszystko będzie zależeć od… kreatywności.

Komunikacja

W uproszczeniu komunikację można określić jako proces porozumiewania się i przekazywania informacji, zachodzący w interakcji między nadawcą a odbiorcą, odbywa się w określonym czasie i składa z różnych elementów (tj. treść i emocja). Akt komunikacyjny może być wyrażony za pomocą słów (komunikacja werbalna), lub gestów (komunikacja niewerbalna). Komunikacja jest bazową umiejętnością, którą można wykorzystywać w sporcie i ma duże znaczenie podczas treningów i zawodów sportowych. Umiejętność komunikowania jest nie tylko istotna dla sportów zespołowych, również sportowiec uprawiający dyscyplinę indywidualną pracuje w grupie (z trenerem, fizjoterapeutą, z innymi zawodnikami). Skuteczna, prawidłowa komunikacja sprzyja realizowaniu celów, buduje pewność siebie i sprzyja rozwojowi.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Monopol, Ego, Taboo, Alias (sportowe emocje), Jednym słowem

Polecam: Hocki-klocki

Gra jest niepozorna, kompaktowe pudełko, w którym mieszczą się klocki zaskakuje złożonością umiejętności, które można ćwiczyć (nie tylko komunikowanie, ale też spostrzegawczość, kreatywność, radzenie sobie z presją czasu). W wariancie drużynowym oprócz tworzenia szalonych budowli z klocków, należy też opowiadać pozostałym graczom, co mają zrobić. Często budować trzeba z użyciem tylko jednej ręki albo z zamkniętymi oczami. Może się zdarzyć tak, że będzie trzeba spróbować wyjaśniać, co należy zbudować bez użycia słów!

Relaksacja

Relaks jest fizyczną i psychiczną demobilizacją organizmu, w trakcie której towarzyszy nam uczucie radości, spokoju, stanu odprężenia. Uznaje się, że relaksacja wykorzystująca mechanizm rozluźniania mięśni, uspokajania rytmu oddechowego i pracy serca wpływa na ogólny stan spokoju i poczucia komfortu psychicznego. Co więcej, relaksacja mięśni i umysłu wpływa na poprawę zdolności skupiania się, zwiększa efektywność pamięci i wyzwala kreatywność, przez co trening relaksacyjny staje się podstawą do ćwiczenia kolejnych umiejętności w czasie mentalnego treningu sportowego. Wykorzystywanie technik relaksacyjnych jest także wartościową i skuteczną metodą poprawy jakości snu.

Przykład gier rozwijających tę umiejętność: Mandale, Puzzle, Chmury, Patchwork Express, Tokaido

Polecam: Kolorowanki

Nie jest to może typowa gra planszowa, natomiast jest to domowy sposób, by wprowadzić się w stan relaksu. Jest to propozycja warta rozważenia, albowiem dostęp do kolorowanek jest tak naprawdę powszechny. W internecie można znaleźć wiele wzorów, stylów kolorowanek, z uwzględnieniem także stopnia skomplikowania. W związku z tym, aby zacząć, należy wybrać odpowiedni szablon, zaopatrzyć się w pakiet kredek i można zaczynać kolorowanie. Zabawa powinna działać na nas uspokajająco i wyciszająco, a dodatkowo sprzyjać procesowi koncentracji, ćwiczyć wytrwałość i konsekwencję w działaniu.

Trening mentalny w domu – dodatkowe korzyści

Chcę w szczególności podkreślić, że niezależnie od tego jaką grę się wybierze, każda z nich realizuje najważniejszą potrzebę – potrzebę kontaktu z drugim człowiekiem. Człowiek jest istotą społeczną, funkcjonuje w grupie, nawiązuje relacje z innymi. Izolacja działa na nas źle, wtedy doświadczamy poczucia osamotnienia lub odrzucenia. Dlatego planszówki doskonale spełniają swoją rolę, są tym, co gry komputerowe oferują tylko w ograniczonym wymiarze. To o tyle istotne, że aktualnie wiele czynności wykonujemy online, zatem wspólnie spędzony czas nad planszówką będzie doskonałą formą, aby włączyć tryb offline. Gry planszowe są okazją na spajanie więzi rodziców z dziećmi. A oprócz wyżej wymienionych kompetencji rozwijają u młodych sportowców również inne, cenne umiejętności. Po pierwsze, radzenie sobie z porażką, bo nawet jeśli przegra, to ma kolejną szansę na to, aby kolejnym razem odnieść zwycięstwo (to próba uświadomienia sobie, że nie musimy być i nie zawsze będziemy pierwsi), a po drugie ćwiczy umiejętność dotrzymywania zasad fair-play, przestrzegania pewnych reguł postępowania, ucząc kierowania się określonymi zasadami gry.

Poniższa grafika prezentuje zestawienie umiejętności mentalnych, które możesz trenować przy wykorzystaniu gier planszowych.

Podsumowując, planszówki mogą być znakomitym sposobem na to, co robić z dzieckiem-sportowcem w domu. Gry planszowe wspominanie w tekście nie są oczywiście jedynymi, dlatego, że rynek gier jest bardzo bogaty. Natomiast te zaprezentowane łączą przyjemne z pożytecznym wpływając na udoskonalenie umiejętności mentalnych. Oferują one kompleksowe rozwijanie zasobów angażujących ciało i umysł tj. procesów poznawczych, motywacyjnych, emocjonalnych czy społecznych. Trening mentalny w domu jest możliwy!